متره و برآورد چیست؟ تعاریف تمامی اصطلاحات
متره چیست؟
متره در واقع به سنجش و اندازه‌گیری دقیق کارها و مواد یا متریالی است که برای انجام یک پروژه عمرانی نیاز است. در این سنجش مقادیری مانند مقدار مصالح، تعداد کارگران، مدت‌زمان اجرا، حمل‌ونقل و ماشین‌آلات، بر اساس نقشه‌هایی که معمار تهیه می‌کند، اندازه گیری میشود.
برآورد چیست؟
برآورد هم به تعیین مقدار دقیق بودجه‌ای که یک پروژه عمرانی برای اجرای مراحل مختلف آن نیاز دارد، گفته میشود. برآورد بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده از طریق متره ضرب در ضرایبی که از دفترچه فهرست بها گرفته میشود، محاسبه میگردد.
متره و برآورد بسته و باز
در این محتوا که میخواهیم بدانیم پروژه متره و برآورد چیست حتما در ابتدا باید به تعریف متره باز و بسته بپردازیم. متره و برآورد به دو دسته کلی بسته و باز تقسیم میشوند. متره و برآورد بسته در واقع پیش از شروع پروژه عمرانی برای تخمین هزینه آن پروژه پس از کشیدن نقشه‌های معماری انجام میگیرد و تسلیم کارفرما میشود که در ادامه یا با آن موافقت میشود و گروه مشاورین و پس از آن پیمانکار انتخاب میشود و یا موافقت نمی‌شود که در این صورت متره و برآورد دیگری که مدنظر باشد تهیه میشود.
متر و برآورد باز درواقع متره و برآوردی است که به‌طور مکرر توسط رئیس کارگاه در حین ساخت و ساز تهیه و به پیمانکار ارائه میشود تا از روند کلی و چند و چون کار اطلاع کافی داشته باشد و به کارفرما گزارش دهد. متره و برآورد باز می‌تواند در طول زمان تغییر کند.
متره و برآورد اولیه چیست؟
عبارت است از محاسبه و تعیین مقادیر مصالح مورد نیاز طرح‌های مقدماتی از روی سر فصل‌های پروژه به صورت تقریبی، توسط مهندسان مشاور یا دستگاه‌های اجرایی
متره و برآورد تقریبی چیست؟
زمانی که تهیه نقشه‌های تفصیلی پروژه انجام گرفت، مقادیر مصالح مورد نیاز تا حدودی واقعی توسط مهندسان مشاور مربوطه محاسبه خواهد شد. این برآورد مقدماتی برای استفاده در اسناد مناقصه و مبلغ اولیه پیمان به کار می‌رود.
ریز متره و خلاصه متره در پروژه متره و برآورد چیست
ریز متره در واقع گزارشی است که به صورت دقیق و جزئی از روند پیشرفت پروژه ارائه می‌دهد که معمولا بیشتر بخشهای آن تکراری است. ریز متره گزارشی طولانی است که مطالعه آن وقت بسیاری میگیرد به همین دلیل گزارش ریز متره در نهایت به‌صورت خلاصه متره به کارفرما برای تائید ارائه میشود.
مهندس مترور در فرم ریز متره، فعالیت های انجام شده را ریز به ریز و با احتساب تمام جزئیات متره می‌نماید. فرضاً اگر بتن‌ریزی سازه بتنی که شامل بتن‌ریزی فونداسیون، بتن‌ریزی شمع، بتن‌ریزی ستون و بتن‌ریزی تیرها باشد، بایستی تمام جزئیات بتن مصرفی در تمام اجزای متشکله شامل فونداسیون، شمع، ستون‌ها و تیرها را جز به‌جز (یک‌به‌یک -المان به المان) متره کرده و در جدول ریز متره بیاوریم.
بعد از تهیه ریز متره، نسبت به تهیه خلاصه متره اقدام میشود. این کار به معنی آن است که هر آیتم که در جاهای مختلف محاسبه شده در جداول خلاصه متره جمع شده و یک رقم کلی به دست خواهد آمد. آیتم‌های خلاصه متره بهتر است که بر پایه ردیف فصل‌ها و آیتم‌های فهرست‌بها مرتب شوند.
در خلاصه متره ها پس از انتقال کلیه ردیف‌های مربوطه متره شده برای یک آیتم عملیاتی، زیر آنها خط کشیده شده و جمع کل را در ردیف‌های مربوطه می‌آوریم.
مترور کیست؟
در محتوای پروژه متره و برآورد چیست ؛ مترور جایگاه ویژه ای دارد. به کسی که کار متره و برآورد را انجام می‌دهد مترور گفته میشود. مترور یا به صورت دستی کار متره و برآورد را انجام می‌دهد که پیش از اختراع کامپیوتر این کار به صورت دستی انجام می‌شد ولی خوشبختانه با ورود به عصر کامپیوترهای شخصی انجام این کار با استفاده از نرم افزارهای ساده مانند اکسل و نرم افزارهای آنلاین متره و برآورد که تنها برای این منظور ایجاد شده‌اند، قابل انجام است.
به ویژگی‌های مهندس مترور نیز در زیر اشاره شده است.
- دقت
- کیفیت
- سرعت
- نقشه خوانی
دقت کافی یکی از ویژگی‌های مهم مهندس مترور است. وی می‌بایست از تمام اتفاقات اجرای پروژه آگاه باشد و دقت لازم را داشته باشد تا به پروژه ضررهای مالی برنخورد.
کیفیت دیگر ویژگی یک مترور است. یک مهندس مترور با تجربه باید الگو یا چارچوب خاص خود را داشته باشد و فایل های ارائه دهنده متره و برآورد بایستی از کیفیت خوبی برخوردار باشد.
واضح است که سرعت فاکتوری بسیار مهم در پروژه ها محسوب میشود و باعث میشود که گروه‌های پیمان کاری از طرف کارفرما به عنوان تیم حرفه‌ای شناخته شوند به همین دلیل هنگامی که گروه‌های پیمان کاری برای اجرای پروژه هزینه آن را پیشنهاد می‌دهند علاوه بر دقت بالا، باید سرعت کافی نیز داشته باشند.
اگر مترور توانایی نقشه خوانی را که یکی از مهارت‌های ضروری یک مهندس مترور ساختمان است نداشته باشد قطعاً دچار مشکل خواهد شد زیرا یکی از اولین اقدامات بعد از ورود به یک پروژه ساختمانی برسی تمام نقشه‌های ساختمانی و اعلام نظر خود به کارفرما است.
برای یک مهندس مترور بهتر آن است که دارای تسلط بر مهارت‌های دیگر در رشته‌هایی مانند مهندسی مکانیک و برق باشد تا بتواند مشکلات به وجود آمده در پروژه را بررسی و حل نماید. علاوه بر این یک مهندس مترور باید زمانبندی دقیقی برای کارهایی که باید در پروژه مربوطه اجرا شود داشته باشد و نیز باید همیشه اطلاعات و مهارت‌های خود را به روز نماید و با شیوه‌های جدید در این زمینه آشنایی داشته باشد.
پروژه متره و برآورد چیست : شرایط پیمان
شرایط عمومی پیمان چیست؟
شرایط عمومی پیمان شامل بیان و شرح مسائل کلیدی و موردنیاز قراردادهای پیمانکاری بوده و ابهامات راجع به این مفاهیم رفع می‌کند. این سند، میزان حقوق و تعهدات طرفین قراردادهای پیمانکاری را تبیین می‌کند. این سند وظیفه تعیین تکلیف قراردادها را در خصوص حوادث قهری (حوادث غیرقابل پیشبینی خارج از حیطه اختیارات افراد) که شامل بلایای طبیعی، نحوه فسخ قرارداد یا تعلیق (متوقف کردن) یا خاتمه قرارداد و دیگر مسائل هستند را نیز بر عهده دارد.
شرایط خصوصی پیمان چیست؟
شرایط خصوصی پیمان به عنوان مکمل شرایط عمومی به شمار می‌رود. این سند شامل مواردی است که در سند و قانون خاصی از جمله شرایط عمومی تعیین نشده و پیمانکار بر اساس موضوع قرارداد کاری متعهد به انجام آن خواهد بود. این موضوعات برای هر پروژه متفاوت خواهند بود. برخلاف شرایط عمومی پیمان شرایط خصوصی آن توسط خود طرفین قرارداد در جهت تکمیل شرایط عمومی پیمان نوشته میشود. نکته مهم این است که این شرایط نباید چیزی برخلاف شرایط عمومی بوده و آنها را نقض کنند بلکه باید مکمل آن باشد.
تهیه متره و برآورد به همراه لیست هزینه های فنی و غیر فنی پروژه ها توسط گروهی از کارشناسان رسمی دادگستری و طراحان سازه و ارائه گزارش کامل
کارشناس رسمی دادگستری متره و برآورد
– نیاز به لحاظ حجمی و ریالی
– ارائه گزارش تطبیقی زمان بندی درصد پیشرفت اجرای بنا بر اساس رشد فیزیکی و ریالی
– تعیین دستمزد ها و هزینه های اجرایی عوامل دخیل در ساخت
– بررسی و اعلام نظر در مورد برنامه زمانبندی اجرای پروژه و کنترل پروژه
متره عبارت است ” از محاسبه و اندازه گیری مقادیر مصالح مورد نیاز، برای اجرای یک پروژه یا محاسبه مقادیر مصالح به کار رفته و مصرف شده در یک پروژه اجرا شده ” معمولا این نوع محاسبات و تحلیل ها، در یک سری جدول های خاص انجام میگیرد که جدول های صورت وضعیت ( جدول ریز متره، خلاصه متره، و… ) نامیده میشود.
افرادی که این نوع محاسبات را انجام می دهند، کارشناس رسمی دادگستری متره و برآورد نامیده میشوند.
انواع متره توسط کارشناس رسمی دادگستری متره و برآورد:
با توجه به این که مصالح با چه واحدی و برای چه نیازی محاسبه میشود، انواع متره مطرح میشود که عبارتند از :
۱. متره بسته.
۲. متره باز (تجزیه بها یا آنالیز بها ).
۱. متره بسته
در این روش،مقادیر و اوزان مصالح را با توجه به واحد های مورد نیاز، از روی نقشه ها و اسناد پیمان محاسبه و برآورد نموده، و در جدول های مخصوص وارد مینمایند. سپس مقادیر به دست آمده را در قیمت های واحد پایه (معمولاً از فهرست بهای واحد پایه رشته مربوط استخراج میشود ) ضرب نموده تا قیمت هر آیتم به دست آید. از روی جمع جبری قیمت آیتم ها، فیمت خالص پروژه حاصل میشود. اگر به این قیمت، ضرایب مربوطه (ضریب بالا سری، ضریب تجهیز کارگاه، ضریب پلوس یا مینوس، ضریب منطقه ای، ضریب ارتفاع، ضریب طبقات، ضریب سختی کار ) ضرب شود، قیمت کل پروژه به دست می آید.
در اینجا باید مشخص شود که هر عملیات را با چه واحدی باید محاسبه نمود، وقتی واحد مشخص شد، محاسبه مقادیر کار به توان ریاضی، مهندسی و تجربه شخصی مترور بستگی دارد که بتواند به بهترین شکل محاسبات مربوطه را انجام دهد.
در قیمتهای واحد پایه فهارس بها، هزینه تهیه کل مصالح، ماشین آلات نیروی انسانی، بارگیری و حمل مصالح و لوازم ماشین آلات مورد نیاز به هر فاصله (به استثناء موارد مشخص شده در فهرست بهاء تا پای کار و بار اندازی، اتلاف مصالح، تهیه آب، سوخت، تعمیر و استهلاک ماشین آلات برای اجرای صحیح و کامل کارها طبق نقشه و مشخصات آمده است، بنابراین برای محاسبه مقادیر مصالح مصرفی در پروژه به روش متره بسته، باید واحدهای مربوطه مشخص شود که بعضی از آنها به قرار زیر است:
۱. کارهایی که به متر مکعب محاسبه میشود. مانند عملیات خاکبرداری، خاکریزی ها، بتن ریزی، سنگ چینی، شفته ریزی، آجر کاری به ضخامت ۳۵ سانتی و بیشتر.
۲. کارهایی که به متر مربع محاسبه میشوند، مانند اندود های مختلف داخلی و خارجی، کاشی کاری، عایق کاری، تیرچه بلوک، طاق ضربی، شیشه، آسفالت نما سازی و…
۳. کارهایی که با متر طول اندازه گیری و محاسبه میشوند، مانند قرنیز ها، جدول گذاری، انواع لوله کشی ها، نهرکشی، واتر استاپ، درزهای بتن، خط کشی و فلاشینگ ها.
۴. کارهایی که با وزن محاسبه می شوند، مانند کلیه عملیات فلزی، آرماتور بندی، سیمان و آبرولندنی.
۵. کارهایی که با عدد محاسبه می شوند، مانند کلیه ادوات برقی، لوازم بهداشتی و…
۶. کارهایی که با ترکیب دو واحد محاسبه میگردد مانند مترمکعب/کیلومتر برای حمل خاک و نخاله و تن/کیلومتر برای حمل مصالح ( سیمان و شن و مصاح سنگی و آجر و آهن‌آلات ) و…
۲. متره باز (تجزیه بها یا آنالیز بها )
برآورد هزینه اجرا و مدت زمان لازم برای اجرای یک پروژه، بدون استفاده از تجزیه‌بها امکان پذیر نیست و هر چه تجزیه‌بهای مورد استفاده از نظر مصالح و نیروی انسانی و ماشین‌آلات مورد نیاز به واقعیت نزدیک‌تر باشد، به همان میزان برآورد اولیه به هزینه اجرایی پروژه نزدیک‌تر خواهد بود. در این روش، کلیه کارها و مقادیر محاسبه شده از روی جداول متره محاسبه و برای هر کار تجزیه بهای مربوطه انجام میگیرد. برای انجام تجزیه هریک از اقلام کار به بخشهای نیروی انسانی، ماشین‌آلات، مصالح، حمل و غیره نیازه به تجربه افراد کارگاهی و آنالیزهای معتبر از منابع و مراجع معتبر می‌باشد.
تعریف برآورد :
اگر مقادیری که با توجه به واحدهای مورد نیاز در قسمت متره به دست آمده، قیمتگذاری گردد (( برآورد ریالی یا برآورد قیمت پروژه )) نامیده میشود.
بنابر این در متره و برآورد، دو هدف اساسی دنبال می شود :
الف) تعیین مقادیر مصالح مصرفی، نیروی انسانی با توجه به نوع تخصص و تعداد آنها و نیروی ماشین آلات با توجه به نوع و تعداد و مدت آنها در طول پروژه
ب) تعیین قیمت ریالی یا ارزی پروژه که معمولا در دو مرحله انجام میشود :
بکی قبل از اجرای پروژه برای تعیین و پیشبینی بودجه اجرای پروژه جهت اجرا، و دومی در مرحله حین اجرای پروژه است که معمولاً در قالب صورت وضعیت مطرح میشود.
مهمترین اسناد و مدارک مورد نیاز به شرح زیر است :
۱. یک سری کامل نقشه های اجرایی شامل نقشه های سازه ای، معماری، تاسیسات مکانیکی، تاسیسات الکتریکی و دتایل های لازم.
۲. جدول های صورت وضعیت ( متره، خلاصه متره، مالی ).
۳. قیمتهای مصالح،نیروی انسانی، نیروی ماشینی، (فهرست بهاء منضم به پیمان ).
۴. شرایط خصوصی پیمان یا سایر اسناد منضم به پیمان.
انواع برآورد :
۱ ـ برآورد (Estimate)
پیشبینی مقادیر کمیتهای طرح مورد نظر، که معمولاً برای هزینه‌های یک طرح، منابع آن و زمان اجرای طرح کاربرد دارد.
۲ ـ برآورد مقادیر (Quantity survey – Bill of quantity estimation)
عبارت است از محاسبه ریز مقادیر کمیتهای اقلام مختلف یک طرح.
۳ ـ برآورد مقدماتی (Preliminary estimation)
برآوردی که متکی بر اندازه‌گیری اجمالی و قیمتهای خیلی کلی واحد کار باشد، مثل برآورد بنای یک پروژه بدون مطالعه عمیق آن که بر اساس نوع بنا و زیربنا و کاربردهای آن بر طبق آمار و ارقام و تجربه پروژه‌های قبلی، محاسبه و پیشبینی میگردد.
۴ ـ برآورد اولیه (Preliminary estimation)
برآوردی است که پس از پایان مهندسی فرآیند از مهندسی پایه با درجه خطای مثبت، منفی ۱۵ تا ۲۵ درصد قابل انجام است.
۵ ـ برآورد تقریبی (Approximate estimation)
برآوردی است که چون بر اساس اطلاعات مقدماتی می‌باشد دقیق نیست.
۶ ـ برآورد تعیین کننده (Definitive estimation)
برآوردی است که پس از پایان مهندسی پایه با درجه خطای مثبت، منفی ۱۰ تا ۱۵ درصد قابل انجام است. وجه تسمیه تعیین کننده نیز برای اتخاذ تصمیم در توقف یا ادامه کار است.
۷ ـ برآورد تفضیلی (Detailed estimation)
برآوردی است که پس از پایان مرحله مهندسی تفصیلی یا طراحی تفصیلی با استفاده از نقشه‌های اجرایی تهیه میشود و با خطای تا ۱۰ درصد می‌تواند مورد قبول واقع شود.
۸ ـ برآورد هزینه (Cost estimating)
یک فرآیند محاسباتی است که با توجه به بررسی‌ها، و اندازه‌گیری‌ها و یا متره‌کردن ( بر مبنای نقشه‌ها و مشخصات ) مقادیر و کمیتهای مختلف طرح به دست آمده و سپس با اعمال قیمت واحد مربوط به آنها، هزینه اجرای طرح محاسبه میشود.
۹ ـ برآورد هزینه اجرای کار (Execution cost estimate)
مبلغی است که به عنوان هزینه اجرای موضوع پیمان، به وسیله کارفرما محاسبه و اعلام شده است.
۱۰ ـ برآورد هزینه اجرای عملیات (Estimating of the work execution)
برآوردی است که مطابق روش تعیین شده در شرح خدمات قسمت یا مرحله مربوط و بر اساس قیمتهای روز در تاریخ تسلیم گزارش قسمت یا مرحله مربوط تهیه و به تصویب دستگاه اجرایی رسیده باشد.
