تنظیم قرارداد پیمانکاری

تنظیم قرارداد پیمانکاری توسط گروه کارشناسان رسمی دادگستری و مشاوران حقوقی

چه لزومی به تنظیم قرارداد در پروژه های پیمانکاری می باشد؟

امروزه شاهد پیشرفت های فنی وسیعی در پروژه های پیمانکاری هستیم. که قطعاً این پیشرفت ها در مرحله اول مدیون مطالعات و طراحی های مهندسی و پیمانکاری می باشد. اما هیچ گاه نباید از اهمیت یک قرارداد دقیق و درست غافل شد.اجرای صحیح یک پروژه پیمانکاری مرهون یک قرارداد بی نقص و ایرادی است که تمام مسائل حقوقی درآن رعایت شده است.تمام نیازمندیهای اجرای یک پیمان با توجه به نوع و ماهیت پروژه درآن پیش بینی شده است.

پروژه های پیمانکاری بسیاری علیرغم کیفیت مطالعات مهندسی وطراحیهای عالی دچار مشکل شده است. که مهمترین دلیل آن عدم انطباق پیمان با شرایط و نیازمندیهای اجرای آن است.

قرارداد، مشتمل بر موضوعات اصلی و موضوعات فرعی مرتبط  می باشد. معمولاً موضوعات اصلی در موافقت نامه یا قرارداد و موضوعات فرعی به صورت ضمائم قرارداد تهیه می گردد.اصل کلی درنگارش قراردادپیمانکاری مقید نبودن به یک الگوی ثابت و پرهیز از استفاده از قراردادهای کلیشه ایی است. زیرا یک قرارداد، تبلور توافقات طرفین است. و لذا باید کلیه توافقات طرفین در آن منعکس شود. و تهیه کننده قرارداد به جای مقید کردن خود به یک الگوی ثابت، باید تأکید بر توافقات داشته باشد.

جهت تنظیم قرارداد پیمانکاری و صنعتی،مشارکت وکیل متخصص و دست اندرکاران اجرایی ضروری می باشد. وکلای که در این زمینه تخصص دارد، با جوانب فرآیندهای قراردادی آشنا میباشند و در حفاظت از حقوق موکلشان در قراردادها نقش بسزایی ایفا مینمایند.

در تنظیم قرارداد پیمانکاری چه مواردی باید مد نظر قرار گیرد؟

عموماً قرارداد پیمانکاری بصورت فرمت و به طور کتبی در چند ماده تنظیم و به امضاء طرفین قرارداد پیمانکاری میرسد.تنظیم قرارداد پیمانکاری دارای اصول خاصی می باشد که آن را از سایر قراردادها متمایز می نماید. لذا دراین مقاله سعی برآن شده تا درخصوص نحوه تنظیم قرارداد پیمانکاری نکاتی که می بایست رعایت گردد،ذکر شود.

ارکان تنظیم قرارداد پیمانکاری | بخش اول | موافقت نامه

۱- موضوع قرارداد

۲- اسناد و مدارک

۳- مبلغ قرارداد

۴- شروع پیمان

۵- دوره تضمین و نظارت بر انجام کار

۶- اقامتگاه طرفین

۱- کارهای عمومی قرارداد پیمانکاری که به شرح ذیل می باشند:

• کارهای عمومی راهسازی
• کارهای آبیاری و زهکشی
• تاسیسات شهری
• ابنیه
• تاسیسات و تجهیزات ابنیه
• توزیع و انتقال نیرو

۲- کارهای اختصاصی قرارداد پیمانکاری:

کارهای اختصاصی به کارهایی گفته می شود که جزو کارهای عمومی پیش گفته نمی باشد و یا علی رغم درج در کارهای پیش گفته به لحاظ شرایط خاص حاکم بر امر (با تشخیص سازمان برنامه و دستگاه های اجرایی مربوط) باید به طور اختصاصی انجام شود. این شرایط خاص سبب می گردد این کارها جزو کارهای اختصاصی محسوب گردد.

شرایط قانونی موضوع قراردادهای پیمانکاری:

مطابق با قانون مدنی می توان گفت که موضوع معامله باید دارای شرایط ذیل باشد:

۱- مالیت داشتن موضوع قرارداد:

بدین معنا که مصالح و تجهیزات ارائه شده توسط کارفرما و کارهای انجام شده توسط پیمانکار دارای مالیت باشند.

۲- منفعت عقلایی داشتن موضوع قرارداد:

طرح های موضوع قراردادهای پیمانکاری می بایست دارای منفعت عقلایی باشد چرا که به لحاظ امری بودن ماده ۲۱۵ قانون مدنی آن پیمان باطل و فاقد آثار قانونی است.

۳- مشروع بودن منفعت موضوع قرارداد:

عدم مشروعیت موضوع قرارداد بدین معناست که موضوع پیمان بر خلاف اخلاق حسنه و یا نظم عمومی یا قانون است، که تحقق این امر موجب بطلان پیمان است.

۴- قابلیت تسلیم موضوع قرارداد:

در قرارداد های پیمانکاری مقدور بودن تسلیم هم شامل تعهد پیمانکار است و هم شامل تعهد کارفرما چرا که کارفرما می بایست مصالح و تجهیزات مورد نیاز پیمانکار را فراهم آورد و همچنین پیمانکار نیز می بایست قابلیت انجام کار و تحویل موضوع را داشته باشد. و عدم قابلیت تسلیم از سوی هر یک از طرفین موجب بطلان پیمان می گردد.

۵- مبهم نبودن موضوع قرارداد:

به استناد ماده ۱۹۰ قانون مدنی یکی از شرایط اساسی صحت معامله معین بودن موضوع پیمان است، لذا در قرارداد پیمان نیز می بایست موضوع پیمان مشخص باشد در غیر اینصورت پیمان باطل می باشد.

۶- معین بودن موضوع قرارداد:

تفاوت بین معین بودن موضوع تعهد با مبهم نبودن آن در این است که مبهم بودن موضوع در حالتی است که کار مورد قرارداد پیمانکاری که می بایست توسط پیمانکار انجام گردد مبهم باشد مثلا درست کردن یک مکان اما نقشه آن تهیه نشده باشد. اما معین نبودن موضوع پیمان بدان معناست که موضوع پیمان مردد بین دو طرح باشد و این مورد نیز از موجبات بطلان پیمان است.

با توجه به اینکه قرارداد پیمانکاری از عقود معین نمی باشد و مشمول ماده ۱۰ قانون مدنی است نمی توان تمامی شرایط پیش گفته را بر آن باز کرد و همچنین به جهت اینکه قرارداد های پیمان از طرفی دارای شرایط خاصی هستند که در شرایط عمومی پیمان در نظر گرفته شده است لذا قرارداد های پیمان علاوه بر قانون تابع شرایط عمومی پیمان نیز می باشند. شرایط قانونی موضوع قرارداد که پیش تر بیان شده است اما شرایط ویژه قرارداد پیمانکاری را به شرح ذیل بیان نمود:

۱- کار دائم
۲- مصالح و تجهیزات
۳- کارگاه

با توجه به شرایط عمومی پیمان شرایط پیش گفته را می توان تحت عناوین ذیل بیان نمود.

۱- اجرای مطلوب موضوع قرارداد پیمانکاری

به استناد ماده ۱۸ شرایط عمومی پیمان اجرای مطلوب کار بر عهده پیمانکار می باشد. حال سوال این است که شرایط مطلوب چیست؟ اجرای مطلوب با توجه به شرایط عمومی پیمان انجام کار مطابق با قانون و شرایط عمومی پیمان می باشد.

۲- اجرای به موقع موضوع قرارداد پیمانکاری

زمان در عملیات های پیمانی از اهمیت بسیاری برخوردار است. اما اینکه یک طرح در زمان مقرر به پایان برسد منوط به رعایت زمانبندی تعیین شده در قرارداد از سوی طرفین قرارداد است چرا که هم کارفرما می بایست تجهیزات لازم را در زمان مقرر تحویل پیمانکار دهد و هم پیمانکار موظف است که موضوع را در زمان تعیین شده تحویل دهد.

۳- حفاظت از موضوع قرارداد پیمانکاری

با توجه به ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان حفاظت از موضوع قرارداد به عهده پیمانکار می باشد و پیمانکار موظف است موضوع پیمان را در موسسه ای که مورد تایید کارفرما باشد بیمه نماید، در غیر اینصورت کارفرما می تواند شخص موضوع پیمان را بیمه نماید و هزینه های آن را از پیمانکار دریافت نماید.

۴- مشخص بودن محدوده عملیات موضوع قرارداد پیمانکاری

محدوده اجرای عملیات موضوع قرارداد را کارگاه می نامند و این محدوده می بایست مشخص باشد. نحوه تعیین این محدوده نیز بدین شکل است که ابتدائا پیمانکار نقشه مبدا را با نقشه ها تطبیق می دهد و در صورتی که مغایرت در این زمینه وجود داشته باشد آن را به مهندس ناظر و کارفرما اطلاع می دهد. چرا که مطابق با ماده ۱۹ شرایط عمومی پیمان پس از شروع عملیات هیچگونه اعتراضی در این خصوص از پیمانکار پذیرفته نمی باشد.

۵- مرغوب بودن مصالح و تجهیزات موضوع قرارداد پیمانکاری

به جهت اینکه مرغوب بودن مصالح و تجهیزات امری بسیار مهم است که رعایت نکردن آن می تواند در آینده موجب خسارت های فراوانی شود به همین جهت مرغوبیت مصالح و تجهیزات از شرایط موضوع قرارداد های پیمانکاری در نظر گرفته شده است. و مسئولیت تهیه تجهیزات مرغوب بر عهده پیمانکار می باشد. تعیین منابع تهیه مصالح و تجهیزات در قرارداد نیز از مسئولیت پیمانکار نمی کاهد و پیمانکار می بایست با تحقیق و بررسی منابع مختلف ضمن تایید کارفرما و مهندس مشاور اقدام به تهیه تجهیزات نماید.

۶- کارگاه نباید معارض داشته باشد

به جهت اینکه محل اجرای موضوع قرارداد پیمانکاری کارگاه می باشد به همین جهت اصلی ترین نیاز های پیمانکار کارگاه است. ماده ۲۸ شرایط عمومی پیمان عنوان می دارد کارفرما می بایست کارگاه را بدون معارض تحویل پیمانکار دهد و در صورتی که کارگاه دارای معارض باشد مسئولیت آن متوجه کارفرما بوده و مطابق با ماده ۴۹ شرایط عمومی پیمان رفتار گردد.