رای کمیسیون ماده صد مبنی بر: 1-عدم احراز تخلف 2-رد نظر شهرداری 3-حکم قلع و قمع بنا تا حد خلاف 4-و نیز شاید جریمه باشد رای کمیسیون در دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است. موارد خلاف ناشی از بازدید شهرداری، گزارش مهندس ناظر و نیز هنگام اخذ عدم خلاف یا پایانکار ساختمان، یا گزارش مردمی مشخص می‌شود. نظریه‌های مشورتی جریمه‌های موضوع ماده صد قانون شهرداری‌ها جزای نقدی و مجازات محسوب نمی‌شود و پرداخت آن با رای کمیسیون بعهده ذینفع بوده و مبنای جریمه ارزش معاملاتی (قیمت منطقه‌ای) ملک است و در شهرهای فاقد مصوبه نقشه جامع شهر، کمیسیون تشکیل نمی‌شود تبصره‌های ماده صد در محدوده‌های شهری و حریم قابل اجراست. ماده صد قانون شهرداری و تبصره‌های آن در حدودی که با ماده واحده قانون تعیین تکلیف عرصه و اعیان و اراضی و ساختمان‌هایی که کلا یا بعضا به طور غیر قانونی تصرف و احداث شده‌اند و تعارض دارد، نباید اجرا شود. جریمه‌ها و تخلفات ساختمانی مشمول تخفیف و تعلیق مجازات نیست و تقسیط جریمه‌های موضوع آرای کمیسیون ماده صد از اختیارات شهرداری است قلع آثار تخلف ساختمانی از سوی مالک اخذ جریمه منتفی می‌کند. شهرداری بدون رای کمیسیون ماده صد حق تخریب بنای احداثی را ندارد و برای ورود به ملک محصور باید مجوز قضایی داشته باشد. شهرداری می‌تواند پس از صدور رای بدوی با مالک توافق کند و دعوت ذینفع برای حضور در جلسه ماده ضروری نیست و اجرای احکام صادره از کمیسیون ماده صد بر عهده شهرداری است. صدور دستور موقت مبنی بر جلوگیری از تخریب موضوع رای کمیسیون ماده صد به معنای اجازه ادامه تختلف ساختمانی نیست. برای تبدیل بنای مسکونی به تجاری تبصره ذیل بند 24 ماده قانون شهرداری شامل می‌شود و استفاده تجاری از ملک مسکونی تخلف ساختمانی و قابل طرح در کمیسیون ماده صد است. تغییر کاربری انباری یا پارکینگ به تجاری مشمول تبصره بند 24 ناده 55 قانون شهرداری و قابل طرح در کمیسیون ماده صد است. در تخلف تغییر کاربری مسکونی به تجاری و مغادیر با طرح مصوب شهری، به استناد رای کمیسیون ماده صد جریمه اخذ می‌شود و پایانکار شهرداری نیز شاید ارائه شود و معنای آن این است که نوع استفاده فعلی مجاز است تا زمانی که ملک تخریب نشده باشد ویا رای کمیسیون برای ساختمان موجود است اما اگر ملک تخریب شود شهرداری متناسب با طرح تفصیلی مصوب، کاربری را در پروانه جدید مشخص می‌کند و جریمه پرداختی ناشی از رای کمیسیون ماده صد با تخریب ساختمان منتفی می‌گردد و آن حق مکتسب نمی‌شود و دلیلی بر کاربری تجاری ملک نیز لحاظ نمی‌شود. اخذ مصوبه از ماده 5 و پرداخت عوارض آن، برای ملک امتیاز دائمی محسوب می‌شود.

بررسی پروانه یا گواهی پایانکار ساختمان پروانه ساختمانی مجوز شهرداری برای احداث بنا، تجدید بنا، تعمیر و تغییر اساسی در ساختمان مجوزی که از سوی شهرداری به متقاضیان احداث ساختمان در سطح شهر داده می‌شود و به موجب آن، مالک ملک مجاز خواهد بود در پلاک تعیین شده، با رعایت ابعاد مندرج در برگه و بر اساس نقشه موصوب شهرداری/نظام مهندسی که پیوست پروانه بوده و طبق سطوح تعیین شده و سایر ضوابط فنی، اقدام به احداث بنا کند.

نوعیت زمین و مراجع صدور پروانه ساخت در کشور انواع نوعیت زمین، به دایر (مشجر، تاسیساتی و غیره)، بایر، موات (باغ و مزروعی) تقسیم بندی می‌شود و اگر ملک در داخل محدوده قانونی شهر باشد (چه پروانه داشته باشد یا نداشته باشد) نوعیت آن توسط کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری وزارت راه و شهرسازی تعیین می‌شود. اگر در حریم شهری (استحفاظی و نفوذی) باشد هیئت هفت نفره (واگذاری و احیای اراضی جهاد کشاورزی 1365)، نوعیت موات آن را تعیین می‌کرد (البته در سال 1370 این هیئت با امور اراضی ادغام و سازمان امور اراضی جهاد کشاورزی شکل گرفت) و اگر زمین مزروعی و باغ بود به ترتیب توسط جهاد کشاورزی یا کمیسیون ماده 7 شهرداری تعیین می‌شود. همچنین اگر در خارج حریم باشد در زمین غیرمزروعی (هیئت هفت نفره) سازمان امور اراضی جهاد کشاورزی، نوعیت زمین را مشخص می‌کند. در املاک و ساختمان نیز به همین طریق در داخل محدوده اگر ساختمان پروانه ساختمان اخذ کرده باشد و پایان کار نیز داشته باشد بر آن اساس قابل ارزیابی است و اگر بدون پایان کار باشد باید مطابق پروانه صادره (یا عدم خلاف اخذ شده)، ارزیابی صورت گیرد. در املاک داخل محدوده، شاید ملکی بدون پروانه باشد، در این مورد جریمه توسط شهرداری در زمان پایان کار، دریافت می‌شود و در صورت نیمه تمام بودن ملک باید عدم خلاف از شهرداری دریافت کرده باشد که در ارزیابی آن مدنظر قرار می‌گیرد. برای ملک در حریم شهرها نیز ماده 99 قانون شهرداری جاریست و همچنین در روستاها، ضوابط و مجوز توسط بنیاد مسکن یا به نمایندگی توسط دهیاری‌ها اعمال می‌شود و در تغییر باغ و زمین کشاورزی، بترتیب کمیسیون ماده 7 شهرداری و ادارات جهاد کشاورزی تصمیم گیری می‌کنند (مطابق قانون 74/7/31 و 85/8/1). در املاک خارج حریم نیز با توجه به تبصره 2 بند 3 ماده 99 شهرداری و نیز آئین نامه احداث بنا مصوبه 55/2/27 (ماده 4 آئین نامه احداث بنا در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها) ملاک عمل در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها) ملاک عمل در خارج محدود است و صدور پروانه ساخت با دفتر فنی استانداری (فرمانداری،بخشداری) انجام می‌شود (و خلاف توسط ماموررین فرمانداری و بخشداری به کمیسیون فوق اعلام و آن‌ها نیز اختیار رسیدگی احداثات خارج حریم را دارند برای تخریب یا جریمه معادل 50 تا 70 درصد قیمت روز اعیانی رای می‌دهند). تغییر کاربری و مجوز ساخت در باغ و اراضی کشاورزی توسط ادارات جهاد کشاورزی (براساس نظر کمیسیون تبصره یک ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها) انجام می‌شود. به طور خلاصه مراجع صدور پروانه ساختمانی در محدوده قانونی (خدماتی) و حریم (استحفاظی و نفوذی) شهرها با شهرداری و در محدوده بافت روستاها، با بنیاد مسکن یا دهیاری‌ها است (البته بعد از موافقت بنیاد مسکن انقلاب اسلامی) و نیز خارج از حریم شهرها و خارج از محدوده روستاها، با فرمانداری و بخشداری‌ها (استانداری) است و در محدوده شهرک و ناحیه‌های صنعتی در حوزه مسئولیت مدیریت شهرک صنعتی قرار دارد و همچنین در شهرهای جدید و شهرک‌های مصوب (قبل از تحویل به شهرداری) با اداره کل راه و شهرسازی (وزارت مسکن و شهرسازی) است. همچنین وزارت راه و شهرسازی خارج از محدوده شهر، مجوز شهرک سازی و انبوه سازی را صادر می‌کند.  این موارد در کسب مستندات نقشه طرح (جامع، تفصیلی یا هادی)، پروانه یا نقشه تفکیکی سند صادره در شهر، روستا و منطقه، و اخذ استعلامات مفید است. مثلا در روستا توسط بنیاد مسکن (وزارت راه و شهرسازی) و بعد از آن توسط اداره ثبت اسناد و املاک، توسط اداره ثبت و املاک، سند صادر می‌شد، از این رو دهیاری و بویژه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز شاید نقشه تفکیکی بافت روستا را داشته باشد.

اقسام کاربری زمین های شهری به موجب طرح جامع و تفصیلی ۱- کاربری مسکونی: این نوع کاربری در خصوص زمین هایی استفاده می شود که مجوز ساخت واحد های مسکونی به شکل خانه یا ویلا برای آن ها از شهرداری گرفته شده است. اگرچه هنوز به شکل زمین می باشند و ساخته نشده اند. ۲- خدمات عمومی: این نوع کاربری مرتبط با خدمات عمومی و عام المنفعه می باشد از قبیل مکان های عمومی مثل حمام های عمومی. ۳- تجاری:‌ منظور از کاربری تجاری، داشتن مجوز فعالیت تجاری برای یک ملک می باشد مانند انواع مغازه ها، مراکز خرید، رستوران ها و …. ۴- اداری – دولتی: شامل بانک ها، موسسات و شرکت های دولتی و… ۵- صنعتی: منظور از کاربری صنعتی برای یک ملک داشتن مجوز فعالیت های صنعتی می باشد. فعالیت های صنعتی به فعالیت هایی گفته می شود که در راستای تولید و ساخت محصولات انجام می شوند و اکثرا شامل کارخانه ها، تعمیرگاه ها، کارگاه ها و … میباشد. ۶- انبارداری: این نوع کاربری مخصوص زمین هایی است که برای نگهداری و ذخیره کالا های مختلف استفاده می شوند. که معمولا به شکل ساختمان هایی با ویژگی های خاصی تاسیس می شوند مانند انبار، سوله، سردخانه … ۷- معدن: معمولا زمین هایی که در آن ها معادن با ارزش کشف می شود جهت استخراج به این نوع کاربری اختصاص داده می شوند. مانند معادن سنگ، فلزات و.. برای اینکه مالک ملک بتواند از معدن بهره برداری کند باید مجوز اخذ نماید و ملک خود را تحت عنوان معدن به ثبت برساند. ۸- کشاورزی: زمین های با کاربری کشاورزی شامل زمین های زراعی و باغ ها می باشند. تفاوت زمین های زراعی با باغ در این است که زمین زراعی معمولا برای کشت محصولاتی مانند گندم، برنج و.. که در طی یک الی دو سال به بار می نشینند و بازدهی می دهند اختصاص داده می شود در حالیکه باغ برای کشت میوه و درخت و.. به کار می رود. ۹- حمل و نقل: این نوع کاربری مختص زمین هایی است که به امور حمل و نقل می پردازند از جمله پایانه ها، فرودگاه ها، راه آهن، ایستگاه های مترو و… ۱۰- آموزشی: شامل دانشگاه، دبیرستان، مهد کودک، موسسات آموزشی و..، ۱۱- ورزشی: زمین هایی که مجوز انجام فعالیت های ورزشی دارند به این نوع کاربری اختصاص داده می شوند. از جمله استادیوم های ورزشی ، باشگاه های ورزشی زمین های بازی و … ۱۲- فضای سبز: زمین هایی که به فضای سبز اختصاص داده شده اند دارای این کاربری می باشند از جمله پارک ها، فضای سبز،‌ میادین و کمربند سبز شهری ۱۳- فرهنگی – مذهبی: از جمله سینما، کتابخانه، مسجد، تئاتر، حسینیه، گورستان و … ۱۴- بهداشتی – درمانی: از جمله درمانگاه،بیمارستان، کلینیک و … که به خدمات درمانی و بهداشتی اختصاص داده شده اند. ۱۵- کاربری مختلط : عبارت از ترکیب چند عملکرد از کاربری‌های مختلف یک قطعه زمین (تجاری، مسکونی، اداری) ۱۶- کاربری آموزشی: شامل فعالیت های کودکستان،‌ دبستان، دبیرستان و دانشگاه و … ۱۷- کوچه: به گذرهائی گفته می‌شود که عرض آنها از ۱۲ متر کمتر باشد. ۱۸- فضای سبز: شامل پارک،‌ پارک کودک، فضای سبز،‌ رفوژ سبز خیابان ها، میادین و کمربند سبز شهری ۱۹- فرهنگی – مذهبی: شامل کتابخانه، سینما، تئاتر، مسجد، حسینیه، گورستان و … ۲۰- بهداشتی – درمانی: شامل بیمارستان، درمانگاه، کلینیک و … ۲۱- ورزشی: شامل استادیوم های ورزشی، زمین های بازی، باشگاه های ورزشی و … استخرهای سرپوشیده و روباز نیز جزء این دسته از املاک هستند که با مجوز شهرداری به فعالیت می‌پردازند. تا به امروز اکثر کاربری‌های ورزشی برای املاکی صادرشده که عمدتاً دولتی بودند اما هم‌اکنون شاهد ورود بخش خصوصی در این حوزه نیز هستیم. البته اغلب کاربری ورزشی صادرشده برای بخش خصوصی، اکثراً به باشگاه‌های کوچک ورزشی تخصیص داده‌شده است. ۲۲- پارکینگ: شامل پارکینگ های طبقاتی و پارکینگ های در سطح می باشد. ۲۳-خدمات شهری: شامل مراکز زباله، آتش نشانی، دفتر پست، کلانتری، نواحی شهرداری و … ۲۴- تجهیزات شهری: شامل آب، برق، گاز، تلفن، فاضلاب شهری و سایر تاسیسات زیربنایی شهری است. ۲۵- فاقد کاربری: منظور زمین هایی هستند که فاقد هرگونه کاربری می باشند و هنوز طبق برنامه طرح جامع، دارای آزادسازی و طرح تفصیلی نشده اند.