نقشه کشی ساختمان قدم اول در شروع پروژه های ساخت و ساز است. نقشه کشی باید توسط افراد ماهر انجام شود. نقشه ساختمان باید مطابق با ضوابط نظام مهندسی باشد تا بتواند تاییدیه های لازم را دریافت کند. شروع ساخت و ساز بدون در دست داشتن نقشه مورد تایید سازمان نظام مهندسی می تواند در ادامه کار باعث خسارت مالی و جانی گردد.
اهمیت نقشه کشی ساختمان
تهیه طرح و برنامه ریزی اولین قدم در شروع پروژه ساخت و ساز است. مرحله نقشه کشی ساختمان اولین گام در تعیین برنامه زمانبندی است. نقشه ساختمانی مشخص می کند چه طرح و بنایی قرار است، ساخته شود. نقشه کاربرد فضاهای گوناگون ساختمان را مشخص می کند. یک طراح ماهر بهترین کاربرد و تقسیم بندی فضا را در نقشه ساختمان مشخص می کند.
طراح نقشه ساختمانی باید با اصول نقشه کشی آشنایی داشته باشد و مقررات نظام مهندسی برای نقشه کشی ساختمان را بداند. همچنین نقشه کش ساختمان لازم است با نرم افزارهای طراحی نقشه ساختمانی آشنا باشد. امروزه کمتر از نقشه کشی دستی استفاده می شود اما آشنایی با آن برای تهیه نقشه اولیه می تواند کاربردی باشد.
نقشه کشی ساختمان با توجه به کاربری ساختمان ضوابط متفاوتی دارد. طراح نقشه ساختمانی نیاز دارد تا با اصول طراحی ساختمان مطابق انتظارات نظام مهندسی ، آشنا باشد. علاوه بر این آشنایی با خصوصیات مصالح ، ضوابط اجرایی و ویژگی های معماری برای نقشه کش ساختمان مورد نیاز است.
نقشه کشی برای انواع ساختمان
نقشه های ساختمانی با توجه به کاربرد سازه متفاوت هستند. نقشه های ساختمانی با توجه به کاربری مسکونی و تجاری دسته بندی می شوند. نقشه کشی ساختمان برای ساختمان با کاربری تجاری ضوابط متفاوتی با ساختمان مسکونی دارد. به طور مثال در کاربری تجاری معمولا به دهانه های بزرگ نیاز است و فضای بسیار بزرگتری در اختیار طراح است.
ضوابط نقشه کشی ساختمان برای تهیه نقشه منزل مسکونی کاملا متفاوت است. به طوری که فضای محدودی در اختیار طراح است و اعمال خلاقیت در طراحی منزل مسکونی سخت تر است. تهیه نقشه ویلا یا نقشه خانه دوبلکس نیز احتیاج به رعایت اصول متفاوتی دارد و محدودیت ها و مزایای دیگری دارد. همچنین تهیه نقشه ساختمان بر حسب منطقه جغرافیایی متفاوت بوده و تهیه نقشه یک آپارتمان مسکونی در تهران یا تهیه نقشه یک ویلای دوبلکس در شمال ایران ضوابط کاملا متفاوتی دارد.
مراحل نقشه کشی ساختمان
تهیه نقشه ساختمانی شامل چند مرحله است. در ابتدا نقشه فاز یک معماری تهیه می شود. مرحله بعدی نقشه کشی ساختمان ، تهیه نقشه های محاسب یا فاز دو سازه است. نقشه های فاز دو همان نقشه های اجرایی ساختمان هستند که بعد از فاز طراحی یا فاز یک تهیه می شوند. مرحله بعدی تهیه نقشه های فاز دو تاسیسات مکانیکی و برقی است. در نهایت نقشه های فاز دو معماری پس از تهیه سایر نقشه های ساختمانی آماده می شوند. در برخی از موارد با توجه به متراژ ساختمان نیازی به تهیه نقشه های فاز دو معماری نیست.
سایر نقشه های ساختمانی در نقشه کشی ساختمان
به غیر از نقشه های فاز یک و دو معماری ، نقشه سازه یا محاسب و نقشه های تاسیسات مکانیکی و برقی ، نقشه های دیگری نیز در مراحل مختلف نقشه کشی ساختمان تهیه می شوند. انواع نقشه های ساختمانی عبارت اند از : نقشه مبلمان فضا ، نقشه نما ساختمان ، پلان ستون گذاری ، پلان اندازه گیری ، سایت پلان و نقشه مقاطع ساختمان که معمولا برشی از وسط باکس پله هستند.
ضوابط نقشه کشی ساختمان نظام مهندسی
سازمان نظام مهندسی هر استان کشور ضوابطی که نیاز است در نقشه کشی ساختمان رعایت شود تا نقشه ساختمانی مورد تایید این سازمان قرار گیرد را منتشر می کند. از جمله ضوابط طراحی نقشه های معماری توسط نظام مهندسی در چند بخش ارائه می شود. ضوابط سایت پلان ، ضوابط پلان ها، ضوابط مقاطع ، ضوابط نماها ، ضوابط نوع و تعداد آسانسور ، ضوابط لابی جلوی آسانسور ، ضوابط باکس راه پله ، ضوابط نورگیری ، ضوابط طراحی شیب پارکینگ و تعداد پارکینگ مورد نیاز برای هر واحد از جمله مواردی است که سازمان نظام مهندسی قوانین مربوط به طراحی نقشه آن را منتشر می کند.
رعایت مقررات ملی ساختمان به طور کلی در نقشه کشی ساختمان الزامی است اما در تهیه نقشه ساختمانی این مباحث پنج گانه باید به طور خاص رعایت شوند: مبحث سوم حفاظت ساختمان در مقابل حریق ، مبحث چهارم الزامات عمومی ساختمان ، مبحث پانزدهم آسانسور و پله های برقی ، مبحث هجدهم عایق بندی و تنظیم صدا ، مبحث نوزدهم صرفه جویی در مصرف انرژی و مبحث بیست و یکم پدافند غیر عامل .
در نقشه کشی ساختمان همچنین رعایت موارد ذکر شده در مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی ، نشریه های منتشر شده توسط مراجع ذی صلاح مانند مرکز تحقیقات مسکن ، ضوابط و مقررات ساختمانی طرح تفصیلی و ضوابط و دستور نقشه شهرداری الزامی می باشد.
زمانی که تصمیم به ساخت بنا گرفته می شود باید در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک شهرداری پرونده ساختمانی تشکیل شود. بعد از تشکیل پرونده ساختمانی باید برای اخذ دستور نقشه ساختمان اقدام شود. برای اخذ جواز ساختمان از مرحله اخذ دستور نقشه تا صدور جواز توسط شهرداری، سخت ترین مرحله، دریافت تاییدیه نقشه ساختمانی است. بنابراین نیاز است برای نقشه کشی ساختمان از طراحان ماهر و با تجربه استفاده شود.
برای تایید نقشه های معماری ، محاسب ، تاسیسات مکانیکی و برقی ، نیاز به تهیه برگه های نظام مهندسی در هر چهار زمینه است. این برگه ها ضمیمه نقشه های ساختمانی می شوند و نشان دهنده این هستند که طراح متعهد شده است که در تمام مراحل نقشه کشی ساختمان مطابق قوانین و ضوابط تعیین شده پیش رفته است.
هزینه نقشه کشی ساختمان
هزینه نقشه کشی ساختمان با توجه به عوامل متفاوتی تعیین می شود. کاربری ساختمان ، متراژ و تعداد طبقات و سبک طراحی در تعیین قیمت نقشه کشی ساختمان موثر می باشند. تعیین کاربری ساختمان در تهیه نقشه های ساختمانی معماری نقش پررنگی دارد. طراحی ساختمان اداری با ساختمان مسکونی یا ساختمان تجاری ضوابط و قیمت متفاوتی دارد. متراژ ساختمان عامل مهمی در هزینه نقشه کشی ساختمان است، طراحی معماری ویلای دوبلکس بزرگ با طراحی آپارتمانی کوچک هزینه کاملا متفاوتی دارد. تعداد طبقات آپارتمان با هزینه تهیه نقشه های سازه ای یا محاسب ارتباط مستقیم دارد. به طوری که طراحی سازه ای برای ساختمان یک طبقه معمولا ساده تر و کم هزینه تر است.
