[زمان تقریبی مطالعه : ۳ دقیقه]
نکات فنی در اجرا و نظارت سقف تیرچه یونولیت
بررسی کامل الزامات اجرایی، آییننامهای و کنترلهای نظارتی
مقدمه
سقف تیرچه یونولیت یکی از رایجترین و اقتصادیترین سیستمهای سقف در ساختمانهای بتنآرمه در ایران است. استفاده گسترده از این نوع سقف در پروژههای مسکونی، اداری و تجاری، لزوم اجرای صحیح و نظارت دقیق بر مراحل مختلف آن را دوچندان کرده است.
عدم رعایت ضوابط فنی در اجرای سقف تیرچه یونولیت میتواند منجر به ترکهای سازهای، خیز بیش از حد، ضعف در عملکرد لرزهای، افزایش وزن مرده و حتی خطر ریزش سقف شود. از این رو، آشنایی کامل مهندسان طراح، ناظر و مجری با جزئیات فنی این سیستم، یک ضرورت حرفهای و قانونی است.
در این مقاله، بهصورت گامبهگام و تخصصی، تمام نکات مهم در طراحی، اجرا و نظارت سقف تیرچه یونولیت بررسی شده و به الزامات آییننامهای و تجربیات اجرایی نیز پرداخته میشود.
سقف تیرچه یونولیت چیست؟
سقف تیرچه یونولیت نوعی سقف یکطرفه بتنآرمه است که از اجزای زیر تشکیل میشود:
- تیرچه پیشساخته (بتنی یا فلزی)
- بلوک پرکننده یونولیتی (EPS)
- بتن درجا (بتن پوششی یا بتن رویه)
- آرماتورهای حرارتی و تقویتی
- کلافهای عرضی و پیرامونی
در این سیستم، تیرچهها نقش باربر اصلی را ایفا میکنند و یونولیت صرفاً نقش قالب ماندگار و کاهش وزن مرده را دارد.
مزایای سقف تیرچه یونولیت
استفاده گسترده از این سیستم به دلیل مزایای زیر است:
- کاهش وزن مرده سقف
- صرفهجویی اقتصادی در مصرف بتن و فولاد
- اجرای سریع و آسان
- عایق حرارتی و صوتی مناسب
- قابلیت اجرا در دهانههای متعارف
- سازگاری با آییننامههای رایج ایران
با این حال، این مزایا تنها در صورت اجرای صحیح محقق خواهند شد.
معایب و محدودیتها
- حساسیت بالا به اجرای غیراصولی
- نیاز به شمعبندی دقیق
- خطر آتشسوزی یونولیتهای غیراستاندارد
- عملکرد ضعیف در صورت حذف کلافها
- احتمال خیز و ترک در صورت بتنریزی نامناسب
ضوابط آییننامهای مرتبط
در اجرای سقف تیرچه یونولیت، رعایت آییننامههای زیر الزامی است:
- مبحث نهم مقررات ملی ساختمان (سازههای بتنآرمه)
- مبحث دهم (در صورت تیرچه فلزی)
- مبحث ششم (بارگذاری)
- مبحث سوم (حفاظت در برابر حریق)
- آییننامه بتن ایران (آبا)
- نشریه ۵۴۳ (ضوابط سقفهای تیرچه بلوک)
نکات فنی در طراحی سقف تیرچه یونولیت
۱. تعیین دهانه مجاز
دهانه اقتصادی معمولاً بین ۴ تا ۷ متر است. دهانههای بزرگتر نیازمند:
- تیرچه دوبل
- افزایش ارتفاع سقف
- یا استفاده از سیستمهای جایگزین (یوبوت، وافل)
۲. فاصله تیرچهها
فاصله محور تا محور تیرچهها معمولاً ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر است و باید با ابعاد بلوک یونولیت هماهنگ باشد.
۳. ضخامت بتن پوششی
حداقل ضخامت بتن رویه طبق آییننامه:
- ۵ سانتیمتر برای سقفهای معمولی
- افزایش ضخامت در دهانههای بزرگ یا بارهای خاص
نکات فنی در تولید و کنترل تیرچه
✔ کنترل مشخصات تیرچه
- کیفیت بتن تیرچه
- قطر و تعداد میلگردهای کششی
- وجود میلگرد عرضی (زیگزاگ)
- سلامت جوشها در تیرچه فلزی
✔ طول نشیمن تیرچه
حداقل طول نشیمن تیرچه روی تیر یا دیوار:
- ۷ تا ۱۰ سانتیمتر (بسته به نوع تکیهگاه)
نکات اجرایی بسیار مهم قبل از بتنریزی
۱. شمعبندی اصولی
- فاصله شمعها حداکثر ۱.۵ متر
- تراز بودن شمعها
- استفاده از سرشمع فلزی
- باقی ماندن شمعها تا رسیدن بتن به مقاومت لازم
۲. نصب صحیح یونولیت
- یونولیت باید نسوز یا کندسوز استاندارد باشد
- بدون شکستگی و تغییر شکل
- فاصله مناسب از تیرها جهت بتنریزی
۳. اجرای کلافهای عرضی
- در دهانههای بیش از ۴ متر الزامی است
- عرض معمول: ۱۰ سانتیمتر
- آرماتورگذاری مطابق نقشه سازه
آرماتورگذاری صحیح سقف تیرچه یونولیت
آرماتور حرارتی
- حداقل قطر: ۶ میلیمتر
- فاصله: حداکثر ۲۵ سانتیمتر
- اجرا در دو جهت عمود بر هم
آرماتور تقویتی منفی
- در تکیهگاهها و روی تیرها
- طبق نقشه محاسباتی
- یکی از موارد پرتخلف در اجرا ❌
نکات حیاتی در بتنریزی سقف
✔ مشخصات بتن
- عیار مناسب (حداقل C25 در ساختمانهای متعارف)
- اسلامپ کنترلشده
- عدم افزودن آب در محل
✔ روش بتنریزی
- بتنریزی یکنواخت
- عدم تمرکز بار بتن در یک نقطه
- ویبره ملایم (نه بیش از حد)
✔ عملآوری بتن
- مرطوب نگه داشتن حداقل ۷ روز
- جلوگیری از خشک شدن ناگهانی
نکات نظارتی مهم برای مهندس ناظر
مهندس ناظر باید موارد زیر را کنترل و گزارش کند:
- انطباق تیرچهها با نقشه
- کیفیت یونولیت مصرفی
- شمعبندی و تراز سقف
- آرماتور حرارتی و تقویتی
- اجرای کلافهای عرضی
- زمان مناسب باز کردن شمعها
📌 هرگونه نقص باید قبل از بتنریزی اصلاح شود.
خطاهای رایج در اجرای سقف تیرچه یونولیت
- حذف کلاف عرضی ❌
- بتنریزی بدون شمعبندی ❌
- استفاده از یونولیت غیراستاندارد ❌
- حذف میلگرد منفی ❌
- باز کردن زودهنگام شمعها ❌
این خطاها میتوانند باعث رد پایانکار، افت ایمنی و خسارات مالی جدی شوند.
مقایسه سقف تیرچه یونولیت با سایر سیستمها
| نوع سقف | وزن | هزینه | سرعت اجرا | عملکرد لرزهای |
|---|---|---|---|---|
| تیرچه یونولیت | کم | اقتصادی | بالا | متوسط |
| وافل | متوسط | بالا | متوسط | بالا |
| یوبوت | کم | بالا | متوسط | بسیار بالا |
| دال بتنی | زیاد | زیاد | کم | بالا |
نقش نظارت حرفهای در کاهش ریسکهای اجرایی
نظارت دقیق و مستمر باعث:
- افزایش ایمنی سازه
- کاهش هزینههای اصلاح
- افزایش عمر مفید ساختمان
- جلوگیری از اختلافات حقوقی
- اخذ آسان پایانکار
جمعبندی نهایی
سقف تیرچه یونولیت اگرچه سیستمی اقتصادی و پرکاربرد است، اما تنها در صورتی عملکرد مطلوب خواهد داشت که:
- طراحی اصولی داشته باشد
- اجرا مطابق ضوابط فنی انجام شود
- نظارت تخصصی و مستمر بر آن اعمال گردد
بیتوجهی به جزئیات اجرایی این سقف، یکی از رایجترین علل بروز مشکلات سازهای در ساختمانها است. بنابراین، رعایت نکات مطرحشده در این مقاله، یک الزام فنی، حرفهای و قانونی محسوب میشود.
دیدگاه خود را بنویسید